Wat houdt het 'statuut' van de kunstenaar in ?

Hoewel kunstenaars genieten van een sociaal statuut voor kunstenaars (werknemersstatuut), worden zij door een vzw meestal slechts ingeschakeld voor kleinschalige artistieke activiteiten/prestaties. Voor deze activiteiten kan de kleine vergoedingsregeling toegepast worden.

Een persoon levert artistieke prestaties ingeval van creatie en/of uitvoering of interpretatie van artistieke oeuvres in de audiovisuele en de beeldende kunsten, in de muziek, de literatuur, het spektakel, het theater en de choreografie. De kunstenaar kan zowel professioneel als hobbyist zijn. De definitie is niet zo eenvoudig te interpreteren. Er is nogal wat onduidelijkheid of bepaalde prestaties artistiek zijn. Zo wordt muziek maken beschouwd als artistiek, DJ’en en muziekinstrumenten maken niet. Een regisseur van een toneelstuk levert een artistieke prestatie, een podiumbouwer of cameraman niet. Bij twijfel hieromtrent kan men steeds beroep doen op de commissie kunstenaars, die uitsluitsel geeft.

 

Sociaal statuut kunstenaar: visum of zelfstandigheidsverklaring

a) Werknemer: artikel 1bis RSZ-wet

Lang niet iedereen kan als kunstenaar een volwaardige arbeidsovereenkomst sluiten met een werkgever. Er bestaat daarom ook een speciaal statuut voor kunstenaars, om kunstenaars toch de nodige sociale bescherming te kunnen bieden. Dit is van toepassing op iedereen die artistieke prestaties levert en/of artistieke werken produceert tegen betaling van een loon en in opdracht van een natuurlijke persoon of een rechtspersoon, maar waarbij er geen sprake is van gezag en er dus geen arbeidsovereenkomst afgesloten kan worden.

Bij gebrek aan arbeidsovereenkomst moet de artistieke aard van prestaties dan wel worden aangetoond door middel van een visum, afgeleverd door de Commissie Kunstenaars. 

Het visum attesteert de artistieke aard van de activiteit en bevat volgende gegevens:

- uniek identificatienummer van het visum;

- begin- en einddatum van geldigheid (met een looptijd van vijf jaar);

- identiteit van de kunstenaar (INSZ-nummer, bisnummer of elk ander nuttig gegeven);

- logo en telefoonnummer van de Commissie en handtekening van de voorzitter van de Commissie Kunstenaars.

  

b) Zelfstandige

Een kunstenaar kan ook kiezen voor het zelfstandigenstatuut. Dit kan als hij sociaal-economisch onafhankelijk wil blijven en dit ook kan aantonen. De artiest met het statuut van zelfstandige kan een aanvraag doen bij de Commissie Kunstenaars om een zelfstandigheidsverklaring te verkrijgen. Dit is niet verplicht, maar een opdrachtgever kan er wel naar vragen. Zo heb je voor maximum twee jaar de zekerheid dat je voor het omschreven werk inderdaad zelfstandige bent.

In plaats van een loon te krijgen, zal de kunstenaar een factuur uitschrijven voor zijn diensten. Dit statuut biedt een mindere sociale bescherming dan het werknemersstatuut. Een kunstenaar die bijvoorbeeld al een hoofdberoep heeft als werknemer en op die manier al van een degelijke sociale bescherming geniet, zou hiervoor kunnen kiezen.

 

Kleine vergoedingsregeling (KVR): kunstenaarskaart en overzicht van prestaties

Voor kleinschalige artistieke activiteiten bestaat er een kleine vergoedingsregeling voor kunstenaars.

Deze kostenvergoeding is vrij van sociale zekerheidsbijdragen en vrij van belastingen, mits aan bepaalde voorwaarden voldaan wordt. Aangezien er geen sociale bijdragen betaald worden, worden er ook geen sociale rechten opgebouwd. Dit wil dus zeggen dat op basis van deze vergoeding geen werkloosheids- of ziekte uitkering kan berekend worden. Net zoals bij vrijwilligers gaat het om een forfaitaire kostenvergoeding. Deze kosten moeten dan ook niet bewezen worden. Er kan ook gewerkt worden met een reële kostenvergoeding, waarbij alle kosten moeten bewezen worden.

 De kunstenaars die reeds zijn verbonden met een vzw via een arbeidsovereenkomst of een aannemingsovereenkomst kunnen niet tegelijkertijd gebruik maken van deze vergoedingsregeling, tenzij kan bewezen worden dat het om een compleet andere activiteit gaat. Ook een kunstenaar die in het bezit is van een zelfstandigheidsverklaring kan beroep doen op deze regeling, mits aan alle voorwaarden voldaan is.

Opdat de vergoeding vrijgesteld zou zijn van sociale bijdragen en belastingen moeten een aantal voorwaarden gerespecteerd worden. 

Een kunstenaar die beroep doet op de kleine vergoedingsregeling moet volgens de regelgeving in het bezit zijn van een kunstenaarskaart. De bedoeling van deze kaart is de opdrachtgever de zekerheid te geven dat de kunstenaar op het moment van de artistieke prestatie nog altijd aan de  toepassingsvoorwaarden voldoet. Deze kaart is 5 jaar geldig.

De kunstenaarskaart bevat volgende gegevens:

- het identificatienummer van de sociale zekerheid, of het bisnummer, of gelijk welk gegeven als bewijs van de identiteit van de kunstenaar;

- de begindatum van geldigheid, de einddatum van geldigheid en het unieke identificatienummer van de kaart;

- het logo, het telefoonnummer van de Commissie en de handtekening van de voorzitter van de Commissie Kunstenaars;

- de vermelding dat de kaart wordt uitgereikt in het kader van de kleine vergoedingsregeling.

De aanvragen voor hetzij een kunstenaarsvisum, een kunstenaarskaart of een zelfstandigheidsverklaring kunnen bij de Commissie Kunstenaars ingediend worden via het online platform www.artistatwork.be.  

Via dit platform kunnen ook de prestaties worden doorgegeven. Er kan nog steeds geopteerd worden om de prestaties in een manueel  in te vullen overzicht bij te houden.